Η απώλεια ενός ή περισσότερων δοντιών σε έναν άνθρωπο μπορεί να συμβεί κατά τη διάρκεια της ζωής του, είτε για λόγους γενετικούς (συγγενείς ελλείψεις δοντιών), είτε εξαιτίας ατυχημάτων ( κατάγματα δοντιών-γνάθων, εκγομφώσεις δοντιών κ.α.), είτε τέλος εξαιτίας παθολογικών νόσων του στόματος ( π.χ. απώλεια δοντιών από περιοδοντίτιδα, εκτεταμένη τερηδονική καταστροφή δοντιών κ.α.).

Από οποιαδήποτε αιτία κι αν έχει παρουσιαστεί μια απώλεια δοντιού, αυτή έχει σαν αποτέλεσμα την έκπτωση της λειτουργικής ικανότητας αλλά και της αισθητικής του στόματος. Συνεπώς η αποκατάστασή της  προκύπτει φυσιολογικά ως άμεση προτεραιότητα τόσο για αισθητικούς, όσο και για λειτουργικούς κυρίως λόγους.

Τα μέσα και οι τρόποι προσθετικής αποκατάστασης δοντιών χωρίζονται σε δυο μεγάλες κατηγορίες: την ακίνητη και την κινητή προσθετική. Η ακίνητη προσθετική έχει την ικανότητα να καλύπτει κατά κανόνα ολιγάριθμες απώλειες δοντιών, ενώ η κινητή προσθετική έρχεται να προσφέρει λύση σε περιπτώσεις που η απώλειες δοντιών είναι εκτεταμένες.

Ακίνητη προσθετική

Όταν έχουμε μερική απώλεια (απώλεια εκτεταμένου τμήματος της μύλης του δοντιού, ενώ η ρίζα του είναι ακέραια) ή πλήρη απώλεια ενός ή περισσοτέρων δοντιών, τότε αυτή μπορεί να αποκατασταθεί με τη βοήθεια ενθέτων, όψεων, στεφανών (θηκών) και γεφυρών.

Μια όψη, ένα ένθετο/επένθετο ή μια στεφάνη (θήκη) είναι τα συνηθέστερα μέσα με τα οποία μπορεί να καλυφθεί αποτελεσματικά η εκτεταμένη απώλεια της μύλης ενός δοντιού. Η κατασκευή τους από πολύ καλής ποιότητας κεραμικά υλικά μας έχει δώσει τη δυνατότητα κατά τα τελευταία χρόνια να έχουμε υποκατάστατα δοντιών όχι μόνο υψηλής αντοχής, αλλά και εξαιρετικής αισθητικής. Από τα ίδια υψηλών προδιαγραφών υλικά κατασκευάζονται και οι γέφυρες όταν χρειάζεται να υποκαταστήσουμε ένα ή περισσότερα ελλείποντα δόντια. Σε αυτή την περίπτωση, αφού τροχίσουμε κατάλληλα τα δόντια που γειτνιάζουν με την περιοχή της έλλειψης, τοποθετούμε τη γέφυρα (έχει τη μορφή στεφανών που καλύπτουν τα τροχισμένα δόντια – στηρίγματα και είναι ενωμένες σε μορφή ενιαίου προσθετικού με τα τεχνητά δόντια που θα αντικαταστήσουν τα ελλείποντα).

Τα προσφορότερα σήμερα υλικά για την κατασκευή τέτοιων προσθετικών είναι τα κεραμικά που, τοποθετημένα σε κατάλληλους σκελετούς-πυρήνες, μπορούν να δώσουν προσθετικά εξαρτήματα  εξαιρετικής αισθητικής.

Κινητή προσθετική

Όταν τα ελλείποντα δόντια είναι πολλά ή η περιοχή έλλειψης δεν ορίζεται από δόντια που μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά ως στηρίγματα γέφυρας ή τέλος όταν η περιοχή των ελλειπόντων δοντιών συνοδεύεται από σημαντική απώλεια στηρικτικών ιστών (ούλων ή και του υποκείμενου οστού των γνάθων), τότε ο καταλληλότερος τρόπος υποκατάστασης είναι μέσω κινητών προσθετικών συσκευών.

Οι συσκευές αυτές που έχουν τόσο τεχνητά δόντια (ακρυλικά, ρητίνης ή κεραμικά), όσο και τεχνητά ούλα (κατά κανόνα ακρυλικά), χωρίζονται σε μερικές ή ολικές οδοντοστοιχίες.

Οι ολικές οδοντοστοιχίες τοποθετούνται σε γνάθους που δεν έχουν καθόλου δόντια. Κατά κανόνα αποτελούνται από εκτεταμένη ακρυλική βάση – που παίζει το ρόλο των τεχνητών ούλων – πάνω στην οποία είναι κατάλληλα τοποθετημένα σε ορθή σειρά και θέση τα τεχνητά δόντια.

Οι μερικές οδοντοστοιχίες, με τη σειρά τους, τοποθετούνται σε γνάθους με εκτεταμένη πλην όμως μερική νωδότητα ( λείπουν αρκετά αλλά όχι όλα τα δόντια ).

Σ’  αυτές της περιπτώσεις η ακρυλική βάση της οδοντοστοιχίας ενισχύεται από πλάκες, ράβδους και εξαρτήματα κατασκευασμένα από ειδικά μεταλλικά κράματα που της προσδίδουν ακαμψία και αντοχή αλλά και τη συγκρατούν {ή αγκιστρώνουν} αποτελεσματικά στα δόντια στηρίγματα. Η ειδοποιός διαφορά των μερικών οδοντοστοιχιών σε σχέση με τις ολικές είναι ότι ενώ οι ολικές στηρίζονται αποκλειστικά στα ούλα, στις μερικές οδοντοστοιχίες σημαντικό βάρος τις στήριξης αναλαμβάνουν τα εναπομείναντα δόντια .

Μια τρίτη υβριδική κατηγορία κινητών οδοντοστοιχιών είναι οι επένθετες οδοντοστοιχίες. Κατασκευάζονται με τη λογική των ολικών οδοντοστοιχιών, παρότι έχουν μείνει στο στόμα  λίγα δόντια (συνήθως 1-4). Σε αυτές τις περιπτώσεις, αφού τα δόντια τροχιστούν κατάλληλα και καλυφθούν με μεταλλικές χυτές αποκαταστάσεις (θήκες), εγκιβωτίζονται στην οδοντοστοιχία που κατασκευάζεται ώστε να της προσφέρουν καλύτερη εφαρμογή και στήριξη.

Εμφυτεύματα

Θα ήταν λάθος να κλείσει κανείς το κεφάλαιο της σύγχρονης προσθετικής χωρίς να αναφερθεί στα οδοντικά οστεοενσωματούμενα εμφυτεύματα.  Η αξία τους παραμένει αδιαμφισβήτητη τόσο στην αποκατάσταση της έλλειψης ενός ή περισσότερων δοντιών, όσο και στη διόρθωση της συνολικής απουσίας δοντιών .

Εξαιρετικά σημαντικό το γεγονός ότι η έλλειψη δοντιών καλύπτεται χωρίς την ανάγκη τροχισμού γειτονικών δοντιών, καθώς έχουμε είτε μονήρεις αποκαταστάσεις δοντιών από εμφυτεύματα, είτε πολλαπλές αποκαταστάσεις με τη βοήθεια γεφυρών που στηρίζονται σε εμφυτεύματα.

Στη δεύτερη περίπτωση μπορούμε να έχουμε αποκαταστάσεις που τα αισθητικά και λειτουργικά τους χαρακτηριστικά είναι κατά πολύ ανώτερα μιας απλής ολικής οδοντοστοιχίας, αφού είτε μπορούμε να αποκαταστήσουμε τον ανόδοντα ασθενή με γέφυρες πάνω σε εμφυτεύματα, είτε με επί εμφυτευματικές ολικές οδοντοστοιχίες των οποίων η σταθερότητα και εφαρμογή ξεπερνούν κατά πολύ τις απλές ολικές οδοντοστοιχίες.